Numizmatyka jako nauka

Słowo numizmatyka wywodzi się najprawdopodobniej z greckiego νομισματική (moneta). Numizmatyka jest jedną z nauk pomocniczych historii, zajmującą się badaniem, opisywaniem i systematyzacją monet, banknotów oraz innych form pieniądza pod względem historycznym, technicznym i estetycznym.

Numizmatyka wnosi ogromny wkład w badanie dziejów ludzkości. Dzięki wysokiej trwałości monety możemy ją zaliczyć do źródeł historycznych, które przetrwały do naszych czasów w niezmienionej formie. Dzięki temu stanowią bezpośredni pomost pomiędzy współczesnością a starożytnością. Na podstawie monet odnalezionych w różnych częściach świata historycy są w stanie określić zakres wpływów poszczególnych kultur.

Do głównych zadań numizmatyki zalicza się: kolekcjonowanie i klasyfikowanie monet, datowanie monet, analizę znaków menniczych, połączoną analizę ikonograficzną, metrologiczną i epigraficzną., ustalanie kręgu użytkowników danych monet, określanie dodatkowych funkcji monet, wyjaśnianie i interpretacja faktów oraz procesów dziejowych oraz tworzenie kolekcji numizmatycznych.

Początki numizmatyki datuje się XIV w., jej rozkwit nastąpił w okresie renesansu (kolekcjonerstwo, gromadzenie i identyfikowanie monet starożytnych, potem średniowiecznych); w XVIII w. była już wykładana na niektórych uniwersytetach; w XIX w. rozbudowała własne metody badawcze oraz warsztaty naukowe.

Podział chronologiczny numizmatyki:

• grecka;
• celtycka;
• rzymska;
• bizantyjska;
• Dalekiego Wschodu (m.in. Indie, Chiny, Japonia);
• średniowieczna (w tym arabska i perska);
• nowożytna.
   

Monety i banknoty polskie

W Polsce numizmatyką zajmowali się m.in.: T. Czacki, E. Czapski-Hutten, M. Gumowski, R. Kiersnowski, J. Lelewel, K. Stronczyński, Z. Zakrzewski, Największe zbiory monet i medali znajdują się w Muzeum Narodowym w Krakowie oraz w Muzeum Narodowym w Warszawie.

„Zapiski Numizmatyczne” to pierwsze polskie czasopismo numizmatyczne. Wydawane było od 1884 roku. Czasopismo to w 1889 roku zastąpiły „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” , organ utworzonego 1888 Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie. Zostały one zawieszone w 1949 roku, ich kontynuacją są od 1957 „Wiadomości Numizmatyczne”. Dziś dostępne są również inne pisma jak i bardzo bogata literatura numizmatyczna. Organizacją światową jest Międzynarodowa Komisja Numizmatyczna (nie posiadająca stałej siedziby). Polskie stowarzyszenia numizmatyczne od 1953 roku włączone są do Polskiego Towarzystwa Archeologicznego (od 1972 Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne). W wielu miastach powstają kluby kolekcjonerskie o tematyce numizmatycznej. Zapisanie się do klubu daje możliwość regularnych spotykań oraz dzielenia się zaróno swoimi doświadczeniami jak i wątpliwościami dotyczącymi danego zagadnienia.

Narodowy Bank Polski jest emitentem monet i banknotów w Polsce. Monety wybite od czasu ostatniej denominacji (1995 rok) można podzielić na monety obiegowe, monety okolicznościowe (1995 do 2014 - 2zł  od 2015 roku - 5 zł) oraz monety kolekcjonerskie. Te ostatnie z kolei dzielimy na monety złote oraz monety srebrne w różnych nominałach. Pełną listę monet wybitych w danym roku prezentuje plan emisyjny NBP.

Motywy przedstawiane na monetach przedstawiają tematy indywidualne, jak i tworzą serie monet (m.in.: Dzieje złotego czy Zwierzęta świata).
 

Gdzie kupować monety

Dziś monety można kupować nie wychodząc z domu. Wiele sklepów numizmatycznych stacjonarnych prowadzi również sprzedaż internetową na własnej stronie lub za pośrednictwem różnych platform aukcyjnych czy jako ogłoszenia numizmatyczne. Dużą zaletą zakupów przez Internet jest niewątpliwie ogromny wybór numizmatów i często atrakcyjniejsze ceny, niż w sklepach stacjonarnych.

Dla osób ceniących sobie tradycyjne zakupy polecamy wizytę w sklepie numizmatycznym w swojej okolicy oraz różnego rodzaju giełdy i targi stacjonarne. Zaletą takich zakupów jest z kolei możliwość obejrzenia monet przed dokonaniem zakupu oraz często możliwość wymienienia kilkunastu zdań ze sprzedającym na temat tworzonej przez nas kolekcji.