200. rocznica urodzin Ignacego Łukasiewicza

Na rewersie monety znajdują się wizerunek Ignacego Łukasiewicza, domniemany prototyp lampy naftowej oraz widok na założoną przez Łukasiewicza najstarszą na świecie kopalnię ropy naftowej w Bóbrce.

31 lipca 1853 roku salę operacyjną lwowskiego szpitala oświetliło światło lampy naftowej wynalezionej przez aptekarza Ignacego Łukasiewicza i wykonanej przez blacharza Adama Bratkowskiego. Była to pierwsza publiczna próba jej użycia. Rewolucyjna była nie sama lampa, ale zastosowanie nafty do jej opalania, uzyskanej w wyniku destylacji (destylacja frakcyjna) ropy naftowej. Osiągnięcie to zostało potwierdzone 2 grudnia 1853 roku patentem Austriackiego Urzędu Patentowego. Został on wydany na dwa nazwiska: Łukasiewicza i jego wspólnika Jana Zeha.

Oprócz odkrycia sposobu uzyskania nafty i wynalezienia lampy naftowej Łukasiewicz – jeszcze jako pracownik lwowskiej apteki Pod Złotą Gwiazdą – opracował metodę uzyskiwania preparatu aptecznego Oleum Petrae album, będącego oczyszczoną ropą naftową wykorzystywaną do celów leczniczych. Specyfik ten nie sprostał jednak zagranicznej konkurencji. Zmusiło to Łukasiewicza i jego wspólnika Zeha do poszukiwań nowych zastosowań ropy naftowej. Jej oczyszczenie i uzyskanie nafty dało początek przemysłowi naftowemu.

Poczynania Łukasiewicza nie były nastawione na maksymalizację zysków. Według niego ropa to „bogactwo kraju, (…) dobrobyt i pomyślność mieszkańców, (…) nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź przemysłu, która obficie zrodzi owoce”.

Jako gorący patriota wziął udział w przygotowaniach do powstania 1846 roku, za co był więziony i represjonowany. Wolnościowym poglądom pozostał wierny do końca życia – zarówno w sferze patriotyzmu narodowego, jak i działań społecznych. Jego postawa przejawiała się w myśli politycznej, gospodarczej oraz w poglądach społecznych. Łukasiewicz wspierał powstanie styczniowe. Był także założycielem Krajowego Towarzystwa Naftowego. Stał się prekursorem nowatorskich wówczas ubezpieczeń społecznych, kas brackich, samopomocowych i pożyczkowych czy opieki medycznej. Zakładał szkoły i szkółki, a pracę z ludem traktował jako budowanie świadomości narodowej chłopstwa.

Wynalazki Łukasiewicza, organizacja wydobycia i przetwórstwa ropy, jego praca, a także osobowość zyskały uznanie potomnych i stawiają go w gronie czołowych polskich wynalazców oraz społeczników okresu zaborów.

Wojciech Kalwat (źródło: nbp.pl)