700-lecie konsekracji kościoła Mariackiego w Krakowie

Rewers monety przedstawia z prawej strony wizerunek kościoła Mariackiego w Krakowie, z lewej strony kolorowy witraż.

Awers monety przedstawia z prawej strony fragment okna z prezbiterium z kościoła Mariackiego w Krakowie z kolorowym witrażem przedstawiającym w górnej części maswerk późnogotycki z motywami roślinnymi oraz u dołu ukazującym postacie Józefa i Marii, ofiarowujących Dzieciątko Jezus w świątyni; pośrodku wizerunek postaci z predelli ołtarza Wita Stwosza wyobrażający drzewo Jessego.

W 2020 roku przypada 700-lecie konsekracji gotyckiego kościoła Mariackiego w Krakowie. Jego historia sięga lat dwudziestych XIII wieku. Według Jana Długosza pierwszy kościół parafialny został tu ufundowany w latach 1221–1222 przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża, który ustanowił parafię, przenosząc ją z kościoła św. Trójcy oddanego przybyłym do Krakowa braciom dominikanom.

W latach 1290–1300 wzniesiono, częściowo na jego fundamentach, nowy kościół w stylu wczesnogotyckim, poświęcony w 1320 roku przez biskupa Nankera. Przez kolejne stulecia budynek był wielokrotnie przebudowywany. W drugiej połowie XIV wieku powstało wydłużone jednonawowe prezbiterium przykryte sklepieniem gwiaździstym. W XVI wieku po obu stronach prezbiterium ustawiono nakryte baldachimami stalle, do których wiek później dodano płaskorzeźbione zaplecki ze scenami z życia Chrystusa i Maryi.

W latach 1477–1489 świątynia Mariacka wzbogaciła się o ołtarz wielki, arcydzieło rzeźbiarskie późnego gotyku dłuta mistrza Wita Stwosza. Poliptyk (pentaptyk) został poświęcony Matce Boskiej i Jej roli w dziele zbawienia Mesjasza, Jej Syna, Jezusa.

W XVIII wieku, za czasów ks. inf. Jacka Łopackiego wnętrze świątyni poddano gruntownej modernizacji w stylu późnego baroku. W roku 1795 zlikwidowano przykościelny cmentarz. W jego miejsce powstał plac Mariacki. Część ocalałych epitafiów została przeniesiona na mury kościoła.

U schyłku XIX wieku pod kierunkiem Tadeusza Stryjeńskiego przeprowadzono kolejną kompleksową restaurację świątyni. Jan Matejko zaprojektował wówczas dekorację malarską w prezbiterium, przy której wykonaniu pracowali m.in. Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer. Sklepienie imituje gwiaździste niebo, a ściany pokryte są malowidłami z motywami ornamentalnymi, heraldycznymi, tekstami modlitw maryjnych i postaciami aniołów grających na instrumentach lub trzymających banderole z tekstem litanii loretańskiej.

Ostatnia gruntowna renowacja wnętrza świątyni została przeprowadzona na przełomie XX i XXI wieku. Obecnie trwają prace konserwator skie przy ołtarzu Wita Stwosza i instrumentarium organowym.

Katarzyna Pakuła-Major (źródło: nbp.pl)